ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΩΝ

                 (Χημεία Β Λυκείου Γενικής Παιδείας)

 

Λίγα λόγια

Οι υδατάνθρακες φέρουν δύο χαρακτηριστικές ομάδες –ΟΗ και –CH=O ή

–C=O. Επομένως οι υδατάνθρακες έχουν τις χαρακτηριστικές ομάδες των αλκοολών  και των καρβονυλικών εωώσεων (αλδευδών και κετονών).

Σάκχαρα που φέρουν την ομάδα –CH=O έχουν αναγωγικές ιδιότητες και λέγονται αναγόμενα σε αντίθεση με εκείνα που δεν φέρουν την ομάδα του καρβονυλίου και λέγονται μη αναγόμενα αφού δεν εμφανίζουν αναγωγικές ιδιότητες.

Τα πιο συνηθισμένα οξειδωτικά μέσα για την ανίχνευση των αναγωγικών σακχάρων είναι Αg+ με τη μορφή Ag(NH3)2+1 και Cu+2 με τη μορφή τρυγικού συμπλόκου .

Στην πρώτη περίπτωση η αντίδραση

 

 RCHO + 2 Ag(NH3)2+1 + 3OH-    →    2Ag  + RCOO- + 4 NH3 +2 H2O

 

δίνει Ag που επικάθηται στα τοιχώματα του σωλήνα (κάτοπτρο αργύρου)

Στη δεύτερη περίπτωση η αντίδραση

 

  


 

RCHO + 2Cu (τρυγικά-2)2 +5OH-    →    RCOO- +Cu2O ↓ +4τρυγικά-2 +3 H2O

 

Δίνει κεραμέρυθρο ίζημα Cu2O.

 

Όργανα και υλικά

Πείραμα 1 (Δοκιμασία με το αντιδραστήριο Tollens ή αμμωνιακό διάλυμα AgNO3)

Στατώ δοκ. Σωλήνων

3 μεγάλοι δοκ. Σωλήνες

Υδατόλουτρο περίπου στους 400C.

Ογκομετρικός κύλινδρος των 10 ή 50ml

Διάλυμα AgNO3 0,1M

Διάλυμα ΝαΟΗ 2Μ

Διάλυμα ΝΗ3 : H2O = 1:1

Υδατικό διάλυμα γλυκόζης (0,5g γλυκόζης σε 5ml νερό)

Υδατικό διάλυμα φρουκτόζης (0,5g γλυκόζης σε 5ml νερό)

Υδατικό διάλυμα ζάχαρης    (0,5g ζάχαρης σε 5ml νερό)

 

Πείραμα 2 (Δοκιμασία με το αντιδραστήριο Felling)

Στατώ δοκ. Σωλήνων

3 μικροί δοκ. Σωλήνες

Υδατόλουτρο περίπου 70-800C.

Ογκομετρικός κύλινδρος των 10 ή 50ml

2 Σιφώνια ακριβείας των 2-5 ml

Διάλυμα Felling A

Διάλυμα Felling B

Υδατικό διάλυμα γλυκόζης (0,5g γλυκόζης σε 5ml νερό)

Υδατικό διάλυμα φρουκτόζης (0,5g γλυκόζης σε 5ml νερό)

Υδατικό διάλυμα ζάχαρης    (0,5g ζάχαρης σε 5ml νερό)

 

 

 

                            ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

                 ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΩΝ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ........................................................................................

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ           ................................................

 

Πείραμα 1

  1. Σε μεγάλο δοκιμαστικό σωλήνα να προσθέσεις 12,5ml διαλύματος AgNO3  και 1ml ΝαΟΗ. Σχηματίζεται τότε σκοτεινόχρωμο ίζημα .
  2. Να προσθέσεις στη συνέχεια σιγά σιγά μερικές σταγόνες διαλύματος ΝΗ3 : H2O μέχρι να αναδιαλυθεί πλήρως το ίζημα
  3. Ποιό ήταν το παραγόμενο ίζημα; .................................................................................................................
  4. Κατά την αναδιάλυση του ιζήματος σχηματίστηκε ..................................
  5. Να προσθέσεις τέλος 1ml διαλύματος γλυκόζης και να αναδεύσεις .
  6. Να τοποθετήσεις το δοκ. Σωλήνα στο υδατόλουτρο 400C.Στο υδατόλουτρο δεν αναδεύουμε το μίγμα Τί παρατηρείς;
  7. Να σημειώσεις τις παρατηρήσεις σου στον πιό κάτω πίνακα:

 

α/α

 

Δείγμα

Αντίδραση (+ή-)

Ερμηνεία του φαινομένου

 

1

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

 

3

 

 

 

 

 

 

+ Δημιουργία κατόπτρου Ag

 

  1. Να επαναλάβεις τα βήματα 1-6 έχοντας σαν δείγμα διάλυμα φρουκτόζης και να συμπληρώσεις τα κενά του πίνακα
  2. Να επαναλάβεις τα βήματα 1-6 έχοντας σαν δείγμα διάλυμα

Ζάχαρης και να συμπληρώσεις τα κενά του πίνακα..

  1. Ποιά από τα απλά σάκχαρα είναι αναγόμενα και επομένως αντιδρούν θετικά με τα πιο πάνω αντιδραστήρια. ..................................................................................................................................................................................................................................
  2.  Στο ιόν Ag(NH3)2+1 ποιός είναι ο αριθμός οξείδωσης του Ag; …………………………………………………………………………………..

 

 

 

 

Πείραμα 2

  1. Σε ογκομετρικό κύλινδρο να αναμείξεις 5ml αντιδραστήριο Felling A και 5ml από το αντιδραστήριο Felling Β.
  2. Σε μικρό δοκιμαστικό σωλήνα να εισάγεις 2ml από το μίγμα των πιο πάνω αντιδραστηρίων.
  3. Να προσθέσεις στον ίδιο δοκ. σωλήνα 5ml υδατικού διαλύματος γλυκόζης και να τον αναδεύσεις ελαφρά.
  4. Να μεταφέρεις το δοκιμαστικό σωλήνα σε υδατόλουτρο θερμοκρασίας περίπου 70-800C. Να σημειώσεις τις παρατηρήσεις σου στον πιο κάτω πίνακα.

α/α

Δείγμα

Αντίδραση (+ή-)

Ερμηνεία του φαινομένου

 

1

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

 

3

 

 

 

 

 

+ Δημιουργία κεραμέρυθρου ιζήματος Cu2O.

  1. Να επαναλάβεις τα βήματα 1-4 χρησιμοποιώντας σαν δείγμα διάλυμα φρουκτόζης.
  2. Να επαναλάβεις τα βήματα 1-4 χρησιμοποιώντας σαν δείγμα διάλυμα ζάχαρης.
  3. Να συμπληρώσετε την αντίδραση

CH2OH-CHOH-CHOH-CH=O + AgNO3 +NH3 +H2O  →             ………………………………………………………………………………….

  1. Το αντιδραστήριο Felling χρησιμοποιείται πολύ από τα οινολογικά εργαστήρια. Γιατί και σε ποιά φάση; ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

 

 

 

Μιχαήλ Ανδριώτης      Βαρβάρα Παναγιωτίδου     Σπύρος Χόρτης         

Δρ Βιολόγος                Δρ Βιολόγος                         Φυσικός                     

Σχ. ΣύμβουλοςΠΕ4      Σχ. Σύμβουλος  ΠΕ4            Υπεύθυνος                 

Ν. Μαγνησίας               Ν. Λάρισας                           ΕΚΦΕ Λάρισας   

 

      

                                               Νοέμβριος 2005