ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣ. ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ  τ………………………………………………   …./…./200.

ΤΑΞΗ  A΄     Ομάδα …     Ονοματ/μο μαθητ..      …………………………………………………

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Εύρεση pH  διαλυμάτων με πεχάμετρο – πεχαμετρικό χαρτί και δείκτες

Στόχοι :

1. Να μετρηθεί το pH διαλυμάτων με πεχάμετρο  

2. Να μετρηθεί το pH διαλυμάτων με πεχαμετρικό χαρτί

3. Να παρατηρηθεί η αλλαγή χρώματος διαλυμάτων οξέων ή βάσεων με την προσθήκη  δεικτών και να προσδιοριστεί η περιοχή pH           

1.   Μέτρηση pH με πεχάμετρο

Εκτέλεση    πειράματος 

1. Ρίχνουμε στους δοκιμαστικούς σωλήνες (μέχρι το μέσο η 1^η ομάδα,  σε ύψος 2cm οι άλλες ομάδες) τα 4  διαλύματα που αναφέρονται στα υλικά και γράφουμε με  (ανεξίτηλο) μαρκαδόρο σε κάθε σωλήνα το περιεχόμενό του και τους αριθμούμε ( από 1 έως  4 ).

2. Πιέζουμε το διακόπτη ΟΝ – ΟFF για να λειτουργήσει το πεχάμετρο και βυθίζουμε το ηλεκτρόδιό του στον 1^ο δοκιμαστικό σωλήνα, ώστε να βυθίζεται σε βάθος 4cm μέσα στο διάλυμα. Αναταράζουμε το ηλεκτρόδιο και περιμένουμε λίγα λεπτά , μέχρι να σταθεροποιηθεί η ένδειξη του οργάνου.       

3. Καταγράφουμε το αποτέλεσμα στην 3^η στήλη του παρακάτω πίνακα.

Ξεπλένουμε  το ηλεκτρόδιό σε νερό βρύσης και μετά σε απιονισμένο νερό.

Επαναλαμβάνουμε τη διαδικασία με το 2^ο  διάλυμα και συνεχίζουμε μέχρι να ολοκληρώσουμε την εργασία και για τα 4 διαλύματα.

                                                                                       συνέχεια à

2.   Μέτρηση pH με πεχαμετρικό χαρτί

• Διπλώνουμε ένα φύλλο χαρτί Α4 και τοποθετούμε  πάνω του 4 λωρίδες ( μήκους 2cm )  πεχαμετρικού χαρτιού και γράφουμε , δίπλα στις λωρίδες, τους αριθμούς 1έως 4.

• Βυθίζουμε τη γυάλινη ράβδο στο 1^ο διάλυμα και ρίχνουμε μια σταγόνα στην 1^η λωρίδα χαρτιού. Συγκρίνουμε το χρώμα που δημιουργείται με το δείγμα χρωματολογίου του πεχαμετρικού χαρτιού και βρίσκουμε το pH του διαλύματος.

• Καταγράφουμε το αποτέλεσμα στην 4^η στήλη του παραπάνω πίνακα.

• Ξεπλένουμε  τη ράβδο  σε νερό βρύσης και μετά σε απιονισμένο νερό.

•  Επαναλαμβάνουμε τη διαδικασία με το 2^ο  διάλυμα και συνεχίζουμε μέχρι να ολοκληρώσουμε την εργασία και για τα 4 διαλύματα.

•  Συγκρίνονται τα αποτελέσματα των μετρήσεων με χαρτί και πεχάμετρο και συζητούνται οι όποιες διαφορές.

3.   Αλλαγή χρώματος διαλυμάτων οξέων ή βάσεων με την προσθήκη  δεικτών

        Εκτέλεση    πειράματος

1.     Αδειάζουμε τον 3^ο δοκιμαστικό σωλήνα , με το ξύδι, τον ξεπλένουμε καλά και τοποθετούμε και σ ΄αυτόν υγρό καθαρισμού (ΑΖΑΞ).

2.     Με το σταγονομετρικό φιαλίδιο ρίχνουμε 2-3 σταγόνες ηλιανθίνης στον 1^ο δοκιμαστικό σωλήνα που περιέχει το διάλυμα ΗCl  και στον 3^ο σωλήνα με το ΑΖΑΞ.

3.     Με το σταγονομετρικό φιαλίδιο ρίχνουμε 2-3 σταγόνες φαινολοφθαλεΐνης  στο 2^ο   

      δοκιμαστικό σωλήνα που περιέχει το διάλυμα ΝαΟΗ και στον 4^ο σωλήνα με το ΑΖΑΞ

4.     Καταγράφουμε τις παρατηρήσεις και τα συμπεράσματά μας στον παρακάτω πίνακα, λαμβάνοντας υπόψη τη   συμπεριφορά των δεικτών σε όξινο ή αλκαλικό περιβάλλον      

                                        Συμπεριφορά δεικτών

Μετά το τέλος του πειράματος αδειάζουμε τους δοκιμαστικούς σωλήνες στο νεροχύτη, τους ξεπλένουμε αρχικά με νερό από τη βρύση και στη συνέχεια με απιονισμένο νερό. Τους τοποθετούμε ανάποδα για να στραγγίσουν και να στεγνώσουν.

ΕΚΦΕ ΛΑΡΙΣΑΣ

Σημείωμα  για τους εκπαιδευτικούς που διδάσκουν Χημεία στην Α΄Λυκείου

Προτάσεις για την εργαστηριακή άσκηση του pH

1.   Σχετικά με τα απαραίτητα υλικά.                                                                            

          Εάν το σχολείο δεν διαθέτει στηρίγματα δοκιμαστικών σωλήνων μπορείτε :

     Α) να τα προμηθευτείτε με παραγγελία

     Β) να κατασκευάσετε πρόχειρα με ένα τεμάχιο φελιζόλ 3Χ10Χ20cm

     Γ) να χρησιμοποιήσετε αντί δοκιμαστικούς σωλήνες μικρά πλαστικά ποτήρια μιας χρήσης     

          (κατά προτίμηση διαφανή)

       Πλαστικά σταγονομετρικά φιαλίδια 50 ή 100 ml θα προμηθευτείτε από το εμπόριο.

       Ως γυάλινη ράβδος θα χρησιμοποιηθεί ένας γυάλινος θερμοπλαστικός σωλήνας του

       οποίου έχουμε κλείσει το ένα άκρο με θέρμανση στο λύχνο υγραερίου (και ένα πλαστικό 

      καλαμάκι μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη λήψη σταγόνων από τους δοκιμαστικούς

      σωλήνες)

       Στα σχολεία που δεν υπάρχουν δείκτες –ή άλλα αντιδραστήρια θα

       σας προμηθεύσει το ΕΚΦΕ.

       Πεχαμετρικό χαρτί (ρολό) θα αγοράσετε.

ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ

Για κάθε δοκιμαστικό σωλήνα απαιτούνται 10-12 ml  διαλύματος . Επομένως αν  έχουμε 8  ομάδες μαθητών θα απαιτηθούν , περίπου 100 ml   από κάθε διάλυμα.

Για το διάλυμα ΗCl

Σε ένα ποτήρι βρασμού ρίχνουμε 100 ml  απιονισμένου νερού και 2 ml  ΗCl (30~40 σταγόνες)

Για το διάλυμα NaOH

Σε ένα ποτήρι βρασμού ρίχνουμε 100 ml  απιονισμένου νερού και 0,5 g NaOH

2.   Για την συμπεριφορά και τη χρήση των  δεικτών θα ενημερωθούν οι  μαθητές , 

      σύμφωνα και με όσα αναφέρονται  στις σελίδες 46-47 του εργαστηριακού οδηγού

3. Επειδή ανά σχολείο υπάρχει (αν υπάρχει) ένα πεχάμετρο και η διαδικασία μέτρησης και καθαρισμού είναι χρονοβόρα, συνιστάται οι μετρήσεις με πεχάμετρο να γίνουν σε μία ομάδα μόνο και οι άλλες ομάδες να καταγράψουν απλά τα αποτελέσματα των μετρήσεων στο φύλλο εργασίας.  Συνεπώς στους δοκιμαστικούς σωλήνες ο όγκος των διαλυμάτων μπορεί να είναι μικρότερος, π.χ. σε ύψος 2cm.